Giao thức vs Nền tảng Phần I: Vương quốc thông tin lan truyền.
ĐƯỢC VIẾT BỞI MIKE C. · ĐĂNG NGÀY 10 THÁNG 4 NĂM 2022 · CẬP NHẬT NGÀY 19 THÁNG 4 NĂM 2022
Chú thích: Nếu Airpay, Zalo Pay, VNPay,… là những ví tiền điện tử rất phổ biến hiện nay dùng để giao dịch, mua sắm hay thanh toán thì trên thị trường tiền mã hóa, Coinbase cũng là cái tên quen thuộc giúp cho người tiêu dùng mua bán tiền mã hóa và thực hiện các giao dịch liên quan một cách nhanh chóng, dễ dàng. Đây là một trong những nền tảng giao dịch tiền mã hóa lớn nhất trên thế giới và được ưa chuộng bởi sở hữu mức phí giao dịch hợp lý và cạnh tranh. Và là một sàn giao dịch có trụ sở tại Mỹ, được thành lập vào năm 2012 bởi Brian Armstrong và Fred Ehrsam. Tuy nhiên, ở Việt Nam, sàn này hầu như không hỗ trợ chức năng giao dịch. Vì vậy, nó thường được biết đến nhiều hơn với vai trò là một ví điện tử được sử dụng để lưu trữ và thực hiện các giao dịch bằng các tiền mã hóa như Bitcoin, Ethereum và Litecoin mà chủ yếu là Bitcoin..
Khi một người tình cờ bước vào không gian mật mã mới này – một lĩnh vực mà đôi khi không thể hiểu được ngay cả đối với các nhà lập trình và những người viết mã code – bạn có quyền bị choáng ngợp bởi tất cả các mẩu tin hỗn độn. Khối (Block), tiêu đề khối (blockheader) là gì? Làm thế nào để các giao dịch thực sự hoạt động? Rất may, nỗ lực gần đây để ngăn chặn các hoạt động hòa bình đã làm sáng tỏ hơn. Một cuộc biểu tình ôn hòa của những tài xế xe tải từ chối tuân thủ các sắc lệnh Canada, đã tụ tập phản đối, và sau đó họ đã bị loại bỏ quyền truy cập vào hệ thống tài chính. Đó là một ví dụ xác thực về phương hướng mà chúng ta đang phải đối diện. Để đối phó với sự phản đối hoặc không tuân theo, các tổ chức có thể và chắc chắn hạn chế các giao dịch. Nhưng, có một niềm hy vọng sau tất cả những chuyện này: Khủng hoảng là cơ hội cho cả hai bên. Trong trường hợp này, một Tweet được lưu hành trên nhiều nền tảng khác nhau, lặp lại một cảm xúc duy nhất về tương lai của chúng ta:
“Việc GoFundMe hủy tiền của những tài xế xe tải sẽ khiến tất cả các bạn nhận thức được cách thức hoạt động của một xã hội không dùng tiền mặt như thế nào. Chính phủ nổi điên với bạn và xóa sạch tất cả tiền của bạn. Kết thúc tất cả. Bạn có nghĩ rằng họ không thể giận bạn, vì bạn là một công dân tốt hay không? Chào mừng đến với hệ thống tín dụng xã hội. “
Internet là một vũng lầy âm u của chính trị và hệ thống tài chính độc đoán, nơi những thông tin lan truyền như thế vẫn nở rộ: Những bông hoa chớm nở trước mặt trời, không ngượng ngùng, ngay thẳng và không thỏa hiệp. Những thông tin lan truyền mà các nền tảng độc quyền quản lý trải nghiệm trực tuyến của chúng ta không có lựa chọn nào khác ngoài việc tạo ra tiếng vang và truyền bá. Những thông tin lan truyền rất dồi dào, nhanh chóng, trung thực, và mặc dù mong muốn làm chúng im lặng đi, nhưng việc ngăn chặn chúng vẫn là điều không thể. Nó có thể không kéo dài, nhưng cho đến bây giờ vẫn có một sự cộng hưởng của tình đồng loại trong đống hỗn độn của những thông tin truyền thông gật gân thương mại. Trong những vùng nước âm u này, chúng ta vẫn có thể nhận ra một sự thật hiển nhiên nào đó.
Bitcoin không khắc phục được điều này…
Việc hủy bỏ GoFundMe cho việc huy động vốn của đoàn xe Tự do đã kích hoạt chiến dịch thứ hai sử dụng GiveSendGo. Chiến dịch đó cũng đã bị dập tắt. Sự can thiệp của các tổ chức giám sát là rõ ràng và đã thúc đẩy mọi người sử dụng tiền mã hóa thay thế. Trong trường hợp của Những tài xế xe tải, nếu tất cả các khoản đóng góp đều đến một địa chỉ cụ thể, các tổ chức như Coinbase hoặc Kraken (là các sàn giao dịch lớn) có thể chỉ cần từ chối dịch vụ đến địa chỉ đó. Và đó mới chỉ là sự khởi đầu.
Sự khai thác của các thể chế không còn bị che giấu bởi bức màn chính trị dày đặc và sự đùn đẩy khiến vấn đề tiền tệ giờ đây dường như không thể khắc phục được. Sự tập trung quyền lực này thực hiện hành động trơ tráo một cách thường xuyên. Nhìn bề ngoài, vấn đề dường như nằm ở việc tìm ra nhà cung cấp hoặc nền tảng “phù hợp”. Nhưng càng ngày chúng ta càng thấy sức ép và sự áp đặt có thể được đặt lên các nền tảng như vậy. Thật ngạc nhiên khi một bài Tweet tương tự như một bài về những tài xế xe tải thậm chí còn nhận được sự quan tâm. Nó đã tồn tại một thời gian đủ lâu và chỉ bị hạn chế bởi sự chú ý của công chúng – Hết mẩu tin này đến mẩu tin khác. Sự thật của các câu chuyện cộng hưởng một cách sâu sắc, ngay cả khi chu kỳ tin tức đã chuyển hướng. Một cuộc trò chuyện nhiều sắc thái về sự tự do vẫn âm ỉ ở dưới bề mặt, nhưng làm thế nào để chúng ta thể hiện được nó? Làm thế nào để chúng ta có thể nói chuyện trực tiếp với nhau ở tại điểm này?
Tiền và Cách biểu lộ trực tuyến đều thuộc dạng tương tác được giám sát với người dùng. Ví dụ, Twitter cung cấp một dịch vụ trung gian: người dùng gửi tweet để được phê duyệt, tweet được xử lý và sau đó gửi đi cho những người khác xem. Nếu nó được chấp thuận. Mối quan hệ này với người giám sát mang lại sự thuận tiện, cách ngân hàng hoặc công ty phát hành thẻ tín dụng xử lý những việc chuyển tiền để thuận tiện cho chúng ta. Cả hai đều là mong muốn di chuyển một cái gì đó một cách an toàn. Trong trường hợp là tiền thì không bị đánh cắp. Hoặc trong trường hợp là nhắn tin, thì bị chôn vùi trong đống tin rác.
Xử lý thanh toán (Payment Processing) xuất phát từ nhu cầu thị trường, với các tổ chức như American Express và Western Union tạo lệnh chuyển tiền và tờ séc du lịch (traveller cheques), cùng lúc với Pony Express cung cấp dịch vụ chuyển phát thư nhanh. Trước khi một điện tín (telegram) có thể kết nối bờ biển phía đông và phía tây của lục địa Mỹ, việc chuyển giao của cải và giá trị đòi hỏi một giải pháp trung gian và tạm bợ hơn- nơi không có chuyển khoản ngân hàng và tin nhắn hữu tuyến (wired messages), thì có một cách chuyển giao nhanh qua hình thức bức thư có chữ ký (của người gửi). Đây là các dịch vụ trung gian, tương tự như Các Hiệp sĩ Templar, vận chuyển một tờ chứng chỉ thay cho vận chuyển vàng thực sự. Thông điệp trong trường hợp đó là tiền.
Lệnh chuyển tiền đã xuất hiện từ cuối những năm 1700. Từ giữa đến cuối những năm 1800, ý tưởng về Dịch vụ nhắn tin (Messaging Service) và việc chuyển của cải tồn tại mật thiết, hợp nhất ở mức độ cơ bản khi Bưu điện (Post) trở nên kết nối mật thiết với Tổ chức tài chính (Financial Institution). Sau các cuộc chiến tranh thế giới, nhu cầu liên lạc và chuyển tiền nhanh vẫn tồn tại, ngày càng gia tăng cùng với sự đổi mới, chiến tranh và sự chuyển đổi văn hóa theo hướng hiện đại hóa. Mỗi lần tin nhắn được cải thiện, thì chuyển tiền cũng cải thiện theo. Khi một con ngựa chạy nhanh hơn, con còn lại cũng bám sát theo đuôi. Các nền văn hóa đã trở nên kết nối chặt chẽ trên toàn thế giới và mọi người trở nên di động hơn; thì càng có nhiều người bình thường cần phải chuyển tiền nhiều như các lãnh chúa đã làm.
Không có gì ngạc nhiên khi cường quốc kinh tế và quân sự Hoa Kỳ tạo ra nhiều nhu cầu hơn đối với các dịch vụ này, vì công nghệ tạo cơ hội cho sự đổi mới. Mỹ cũng tự cung cấp các dịch vụ này. Các công ty thẻ tín dụng (Credit card) nổi lên trong thời kỳ hậu chiến; vào thời điểm mua sắm trực tuyến là một lựa chọn cho người tiêu dùng, một số ít các công ty đã dành được thị trường dịch vụ thanh toán. Visa, MasterCard, American Express là ba công ty lớn. Các tổ chức ngân hàng hoạt động chậm chạp trong thị trường mới này, nhưng họ là cơ sở để giữ an toàn; Các công ty thẻ tín dụng nhanh chóng và đáng tin cậy, đánh đổi lại bằng quyền riêng tư, và tạo ra một loại gian lận kiểu mới để khách hàng đắn đo; tiền mặt vẫn giữ vững ngôi vương và người tiêu dùng có quyền lựa chọn giữa sự riêng tư, tiện lợi hay bảo mật.
Tiền mặt là vua. Điều đó thuận tiện cho ai đó, miễn là mọi người có thể đồng ý về giá trị. Và tiền mặt có độ riêng tư, hoặc ít nhất là có đôi chút riêng tư: ví dụ như nếu một nhóm người tài trợ cho một cuộc biểu tình bằng tiền mặt, thì chính phủ sẽ gặp khó khăn trong truy xuất số tiền đến từ đâu và thậm chí số tiền đó đi đến đâu. Tuy nhiên, việc bỏ tiền giấy vào túi vải và vận chuyển với số tiền lớn là không thực tế. Chưa kể đến việc thu thập các khoản đóng góp nhỏ như trường hợp huy động vốn từ cộng đồng. Vì vậy, sự lựa chọn rõ ràng là một loại ở dạng kỹ thuật số cho các bao tải tiền mặt. Đó luôn là một vấn đề.
Bạn không thể gửi tiền mặt qua bưu điện
Các tương tác trực tuyến yêu cầu các giải pháp mới để chuyển tiền: Không nên gửi tiền mặt trực tiếp qua đường bưu điện vì lý do bảo mật. Bạn sẽ không gửi tiền mặt qua thư… Các công ty thẻ tín dụng thì lại thu thập và theo dõi dữ liệu người dùng, và điều tồi tệ hơn, để mua được hàng, dữ liệu bảo mật của người dùng bị tiết lộ, một tin nhắn phải được gửi qua biên giới mới của không gian mạng, một vùng lãnh thổ hoang dã không an toàn. Mạng lưới thông tin toàn cầu (World wide web) rất hoang dã. Công nghệ thông tin cần cơ sở hạ tầng bảo mật tốn kém cũng như những chiếc két bọc thép của ngân hàng. Việc chuyển tiền đi kèm với phí cao hoặc rủi ro cao. Nhiều bộ xử lý thanh toán đã xuất hiện từ bối cảnh hỗn độn này, cụ thể là PayPal. Lần này cũng vậy, phí được trả cho dịch vụ trung gian và trọng tài xuyên quốc gia, giảm thiểu rủi ro và sự bất tiện: thẩm quyền và sự tin tưởng ở miền tây hoang dã của internet sơ khai.
Giống như các khu định cư hình thành trên biên giới, đã tồn tại một mạng internet hàng nghìn diễn đàn và công ty rải rác khắp nơi. Các nền tảng có quy mô nhỏ hơn, cung cấp các dịch vụ giao dịch của tin nhắn và tiền. Trong khi những mũ trắng (white hat-những người giúp đỡ) và những mũ đen (black hat-những kẻ phá hoại) đóng vai cao bồi trong không gian mới, các tổ chức bắt đầu thuần hóa các thị trấn. Ngân hàng và tháp nước, đường sắt và điện tín. Một trật tự di chuyển dữ liệu và tiền đang nổi lên đã kết nối các cộng đồng nhỏ hơn với nhau và với những cộng đồng lớn hơn.
Các giao thức mã hóa đang làm cho việc giao tiếp trở nên an toàn và cho phép các cá nhân có cảm giác chủ quyền. Tiền tệ chảy vào bối cảnh ảo mới này, làm cho nó trở nên màu mỡ cho những cơ hội mới, cho cả tốt và xấu: thương mại và trộm cắp, truyền thông và lừa đảo.
Thư rác gây phiền toái thường xuyên cho bất kỳ ai muốn tham gia vào việc cư ngụ ở không gian mạng. Tin nhắn có thể bị chôn vùi bởi thư rác và mỗi liên kết có thể chứa lừa đảo hoặc vi rút. Trong trường hợp của một người chưa được làm quen, một Giao thức (Protocol) hoàn toàn mở để giao tiếp mang lại nhiều tác hại hơn là có lợi. Quyền lực thể chế cũ di chuyển chậm chạp, xây dựng cơ sở hạ tầng với sự giám sát truyền thống của các Nền tảng (Platforms) Các công ty như Yahoo! và Gmail đã đưa tin nhắn, email đến một ngân hàng dữ liệu trung ương và sau đó gửi đi: Nền tảng mạnh mẽ với túi tiền rủng rỉnh và chuyên môn đứng ra giám sát bảo mật. Thư rác (Junk mail) vẫn là điểm hạn chế của Nền tảng cũng như người dùng. Một số tìm kiếm các giải pháp của riêng họ, sử dụng chính các giao thức, khiến việc gửi thư rác khó khăn hơn. Cynthia Dwork và Moni Naor đã đề xuất một giải pháp, yêu cầu người gửi đính kèm một bằng chứng công việc nhỏ vào mỗi email, bằng giấy có tên là Tính tiền thông qua Chi phí xử lý hoặc Chống Thư rác (Pricing via Processing or Combating Junk Mail).
Và trong Bằng chứng công việc (Proof of work) gắn liền với tin nhắn này, hạt giống lan truyền của “ Tiền mã hóa-Crypto” đã được gieo vào mảnh đất màu mỡ của biên giới mới này.
Dịch từ nguồn
