Giao thức vs Nền tảng Phần II: Sự tấn công của nợ nần.

ĐƯỢC VIẾT BỞI MIKE C. · ĐĂNG NGÀY 17 THÁNG 4 NĂM 2022 · CẬP NHẬT NGÀY 17 THÁNG 4 NĂM 2022

“Chúng tôi trình bày một kỹ thuật tính toán để đánh bại thư rác nói riêng và kiểm soát quyền truy cập vào nguồn tài nguyên được chia sẻ nói chung. Ý tưởng chính là yêu cầu người dùng tính toán một hàm số có độ khó vừa phải, nhưng không khó giải quyết, để có quyền truy cập vào nguồn tài nguyên, nhằm ngăn chặn việc sử dụng nhảm nhí.”

– Tính tiền thông qua Chi phí xử lý hoặc Chống Thư rác (1992) (Pricing via Processing or Combatting Junk Mail) –

“Trò lừa đảo của Hoàng tử Nigeria (Nigerian Prince Scam)” có lẽ là huyền thoại nhất trong số các loại thư rác lừa đảo. Đối với những người được sinh ra sau giai đoạn lạc quan tuyệt vời vào cuối những năm 90, trước khi quốc gia lửa bị tấn công, và Napster bị kiện bởi các ngôi sao nhạc rock theo trường phái bùng nổ …thì mạng lưới thông tin toàn cầu (World wide web) mang đến một vùng đất mới để sinh sống và chinh phục. Việc gửi thư email là rất mới – một giao thức mới toanh cho phép người dùng gửi tin nhắn ngay lập tức, gửi chuyển tiếp lẫn nhau để tạo ra các cộng đồng và nhóm bè phái phong phú. Tuy nhiên, những lợi ích đó không phải là không có mặt trái. Khả năng gửi tin nhắn mà không trả bất kỳ chi phí nào đã mang lại vấn đề thư rác, tin nhắn hàng loạt đến hàng triệu người dùng cùng một lúc. Và theo thời gian, nó trở nên ngày càng tồi tệ theo cấp số nhân.

Vùng đất trong biên giới hoang dã mới lạ này của không gian mạng rất màu mỡ. Khách hàng đổ xô vào Internet để tham gia vào một thị trường ảo mới. Đó là một mớ hỗn độn của các trang web cố gắng bán và khách hàng cố gắng mua. Và đó là một thị trường hoang dã của những ý tưởng phát sinh từ vô số diễn đàn và blog. Dòng tiền chảy vào mảnh đất này đã tạo ra một cấp độ mới cho cơ hội và trao đổi (mua bán): thông tin lan truyền và tin nhắn; thương mại và gian lận.

Giao tiếp gần như tức thời và gần như miễn phí. Theo đó, thư rác đang tiến đến dạng cuối cùng của nó và người dùng được nhận thức chi phí thực của các giao thức mở. Một hình thức tương tự ở ngoài thế giới thực của email là “Thư viết tay con Sên”. Dù rằng thư tay không mong muốn có thể chất đống khi bạn nghỉ phép ngoài đời thực khoảng một tuần, thì email rác là một đống chất chồng không thể vượt qua được trong hộp thư ảo. Nó không cần thời gian để đầy ngập – mà có thể xảy ra ngay lập tức. 

Email rác là không giới hạn, áp đảo tin nhắn giữa các người dùng với nhau với vô số quảng cáo và lừa đảo. Một email từ “Hoàng tử Nigeria” được gửi tới hàng triệu người là email được gửi đi nhiều nhất, với tuyên bố thông báo về việc thừa kế khối tài sản lớn của ông ta. Hay một việc đại loại thế. Tất cả những gì bạn phải làm là gửi một ít tiền để thiết lập việc chuyển tiền kế thừa. Điều này dường như quá đơn giản để không một ai có thể rơi vào cạm bẫy đó, phải không? Những trò gian lận nhỏ như thế là một trò chơi số đông, email được mở và không được kiểm soát đủ trước khi gửi đến cho rất nhiều người. Rất nhiều người dùng bị tấn công cùng một lúc chỉ với một cái nhấn phím đơn giản. Bất kỳ ai cũng có thể gửi một tin nhắn một cách dễ dàng, quá dễ dàng, và thư rác đã trở thành một thứ bệnh dịch như trong kinh thánh tàn phá không gian ảo; cuối cùng, gánh nặng của thư rác đã kích thích một sự đổi mới ngay tức thời: Tính tiền thông qua Chi phí xử lý (Pricing via Processing).

Vụ lừa đảo Hoàng tử Nigeria có hiệu quả bởi vì cách thức giao dịch tiền trực tuyến dễ gây nhầm lẫn. Trong lúc đó, quyền lực thể chế cũ cung cấp Nền tảng như một cách để thực hiện các giao dịch, ưu tiên phương pháp tiếp cận từ trên xuống trong sự giám sát chặt chẽ, đồng thời đang di chuyển (đối phó) một cách chậm chạp. Xu hướng này thịnh hành bởi nguy cơ luôn hiện hữu của những kẻ lừa đảo. Trái ngược với sự hoang dã ban đầu đó, Twitter không có thư rác, đặc biệt là vì nó có cấu trúc từ trên xuống (chú thích: có nghĩa là kiểm soát chặt chẽ), cung cấp hàng rào xung quanh người dùng để trở thành đại diện của người dùng.

Nó hoạt động, nhưng luôn có một giải pháp tốt hơn.

Không cần phải cung cấp cho các nền tảng tất cả quyền lực (để chống lại thư rác). Việc đính kèm một lượng nhỏ công việc cho mỗi email sẽ khiến cho việc gửi những thông điệp nhảm nhí trở nên quá tốn kém.

Nghĩa là, giao thức nhắn tin có thể vẫn mở cho tất cả mọi người, nhưng có thể ngăn chặn thư rác chỉ bằng cách yêu cầu người gửi thực hiện một chút công việc cho mỗi email được gửi – đó cũng chính là điều ngăn chặn thư rác trong Đời thực. Việc gửi thư chỉ không có hiệu quả về chi phí nếu bạn phải in ra các tài liệu bằng giấy và gửi chúng trong thế giới thực. Khái niệm Tính tiền thông qua (chi phí) Xử lý là mang lại cho người gửi cùng một trở ngại trong không gian ảo. Một giải pháp đơn giản, gọn nhẹ không yêu cầu giới hạn người dùng bằng các rào cản quy định. Hoặc là bằng Cửa Quan(Gates).

Nhưng điều đó sẽ không ngăn chặn các nền tảng tìm các kiểm soát thị trường. Các công ty phần mềm lớn và nhỏ thu được rất nhiều lợi ích từ việc cung cấp cho những cư dân trong không gian mạng một sản phẩm gọn gàng và ngăn nắp – và hơn thế nữa, các giao thức giải quyết vấn đề thư rác vẫn có thể được sử dụng bởi các nền tảng – được tưởng tượng lại như một bằng chứng nhận dạng (proof of identity) hơn là một bằng chứng công việc (proof of work).

Thật xui xẻo cho những người tốt. Bằng chứng nhận dạng yêu cầu một người giám hộ để xác thực các tài khoản. Trong trường hợp bằng chứng về công việc, thì bất kỳ ai cũng có thể tham gia được.

Khi miền tây hoang dã của mạng lưới thông tin toàn cầu dần bị thuần hóa, các nền tảng giám sát đã xây dựng cơ sở hạ tầng cho người dùng mong muốn có trải nghiệm người dùng dễ dàng: các dịch vụ email tập trung và các diễn đàn (có kiểm soát) công khai đang rải rác khắp nơi. Ý tưởng phi tập trung hơn về các giao thức đã cung cấp các công cụ tốt hơn cho tác nhân người dùng, nhưng các tổ chức doanh nghiệp vẫn có thể sử dụng những công cụ đó.

Nền tảng mang lại cảm giác an toàn cho những người dùng ban đầu. Và hai phương thức Giao thức và Nền tảng giờ đây đang được xem như là một hình tượng của sự lựa chọn: sự lựa chọn vĩnh cửu giữa “pháp luật hoặc sự tự do” đi chung với tất cả sự tiến bộ của con người. Một nền tảng như Twitter có thể tập trung và quản lý trải nghiệm người dùng; ngược lại, trải nghiệm như email thì do người dùng quyết định nhiều hơn. Người dùng có thể được liên kết trong một chuỗi email được chuyển tiếp mà không cần một hệ thống trung tâm (central hub). Và trong khi giao thức email mang tính chất tự do, thì mô hình nền tảng (trên nền giao thức) vẫn còn tiềm năng để tiêu chuẩn hóa trải nghiệm đó bằng cách tập trung hóa dịch vụ. Không phải ai sinh ra cũng dành cho miền tây hoang dã.

Đơn giản: Bạn không còn cần phải hiểu để sử dụng Internet.

Những chàng cao bồi tự lực xưa cũ của những ngày đầu đã dần trở nên yếu kém và thu hẹp lại. Các chủ ngân hàng và những người làm việc trong thành phố đã thiết lập cửa hàng ở các thị trấn biên giới, và thay đổi chúng. Một doanh nghiệp có thể thay mặt người dùng thực hiện một số ý tưởng và lập kế hoạch. Việc sử dụng Bằng chứng nhận dạng để kiểm tra người dùng sẽ đưa các nền tảng này lên vị trí thống trị. Quyền lực tư nhân tập trung lớn đã biến các vùng đất hoang vu này thành phố thị, văn minh hơn.

Đến năm 2004, thư rác đã được tuyên bố là dĩ vãng tại một phiên họp diễn ra vào đêm muộn của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (World Economic Forum). Các nền tảng có thể cung cấp một dịch vụ tương tự như dịch vụ bưu chính, tương tự các giao thức như email, nhưng vẫn có thêm Cổng (Gates) để giới hạn trải nghiệm người dùng. Đối với những người không rành việc trao đổi ý tưởng trên bảng tin và chuỗi email, thì sự dễ dàng sử dụng các nền tảng là rất hấp dẫn.

Từ MySpace đến Facebook, Geocities đến Gmail, các nền tảng cạnh tranh nhau để trở thành người khổng lồ mới. Khi các nền tảng nhỏ biến thành độc quyền ảo chỉ trong vài thập kỷ, thì quá trình xử lý thanh toán cũng trở nên hợp lý hóa hơn. Định kiến quá trình xác thực như một phương tiện duy nhất để giao tiếp an toàn hoặc gửi tiền một cách an toàn; việc kiểm duyệt được sử dụng để xác nhận các mẩu tin và truy vết mọi thứ thông qua cơ sở dữ liệu trung tâm.

Với nhiều dữ liệu người dùng như vậy, các nền tảng giám sát giờ đây có thể tối ưu hóa để kiếm tiền, thu lợi nhuận từ dịch vụ nhắn tin. Và sự tập trung hóa tương tự đã xảy ra với tiền trực tuyến. Song mã cùng song hành: Một con là gửi tin nhắn, một con là gửi tiền. Có lẽ sự phân biệt hữu ích hơn đó là giữa nền tảng và Giao thức, và các nền tảng đã chiến thắng.

Trong khi đó, quay trở lại trang trại, các cộng đồng mật mã vẫn đang nghiên cứu các dự án trừu tượng có thể thay đổi mọi thứ. Thẻ tiền mặt điện tử từ những năm 1980 rải rác khắp nơi; và từ khái niệm đơn giản đó, các tổ chức sẽ dần chuyển sang xây dựng bộ máy điểm bán hàng điện tử. Digicash (một trong những loại tiền mã hóa đầu tiên), đến và đi, trớ trêu thay lại hết thanh khoản. WebMoney mang ý tưởngp (tiền mã hóa) mà không đạt được sự phổ biến; eGold bị quản lý bởi các quyền lực cũ của chính phủ. Nhiều loại tiền mã hóa khác nhau đã tìm thấy sự phấn khích nhưng ít nổi trội. Cuối cùng, tất cả những hy vọng về trao đổi tiền mã hóa đã bị giảm xuống còn một công ty xử lý thanh toán duy nhất. PayPal đã vượt lên trên tất cả như là cách thanh toán trực tuyến cho mọi thứ.

Ít nhất người dùng có thể gửi tiền cho ai đó. Nó không phải là một loại tiền kỹ thuật số, chỉ là một nền tảng để trao đổi số tiền bạn đã có: Tiền “thực” mà mọi người đã chấp nhận, như USD.

Sự phát triển của các giao thức đã tạo ra các công cụ có giá trị cho các nền tảng. Nền tảng có thể tận dụng những gì mang lại lợi nhuận và tăng trưởng, đồng thời loại bỏ tiềm năng khác. Và sự tò mò khao khát của các nhà phát triển độc lập là một kho tàng bất tận cho những ý tưởng mới được khai thác, loại bỏ tiềm năng lớn hơn. Việc một số ít nền tảng giám sát lên ngôi, Wild Web (web hoang dã) đột nhiên thành một sự lựa chọn, trở thành cao bồi hoặc gia súc: người dùng hoặc người tiêu dùng. Hầu hết mọi người sẽ chọn sự thoải mái của một nền tảng. Bị nhốt như gia súc không tệ lắm cho đến khi bị giết thịt.

Năm 2007, bong bóng nhà đất đã hình thành. Nó đạt đến đỉnh điểm và bùng nổ. Đây là một kiểu khai thác đang hiện lên, một kiểu cũ rích. Một điều hiển nhiên và siêu phàm, là các tổ chức ngân hàng đã đẩy các hoạt động cho vay đến giới hạn tuyệt đối của nó. Thông thường các giao thức – dưới dạng luật và quy định – nhằm đảm bảo rằng các hoạt động cho vay diễn ra an toàn và trung thực. Không có giao thức nào như vậy được thực thi. Chúng thậm chí không tồn tại trong bất kỳ ý nghĩa thực tế nào. Thay vào đó, quyền lực tập trung của các ngân hàng và các cơ quan quản lý đã tạo điều kiện con người tham nhũng và trở nên không đủ năng lực để kiểm soát các giao dịch. Người tiêu dùng nghĩ rằng có các quy tắc, nhưng thay vì các quy tắc, có một nhóm người có mọi động cơ để bóc lột người tiêu dùng.

Và họ đã làm ở mọi cấp độ. Chính quyền Clinton thay đổi một số quy định, sau đó chính quyền Bush thay đổi một số quy định, sau đó là Obama. Đó là một sự nới lỏng tinh tế các biện pháp an toàn trong ngành cho vay tiền và thị trường nhà đất. Nhưng không bao giờ có giao thức, chỉ có người giám sát là có thể làm điều đúng hoặc điều sai. Một sự đổ vỡ là không thể tránh khỏi khi tất cả mọi người có thể kiếm được thứ gì đó đều nhất trí với nhau về sự ảo tưởng về lợi nhuận mà không cần phải làm việc. Điều này dẫn đến sự sụp đổ của toàn bộ hệ thống tiền tệ. Với thảm họa đột ngột của khủng hoảng nhà ở, định kiến an toàn của các nền tảng giám sát ngay lập tức bị đặt câu hỏi. Thậm chí đối với những người ăn xin.

Rõ ràng là tiền tệ bây giờ hoàn toàn nằm ngoài tầm với của người dùng. Không có phản hồi của người dùng như truyền thống. Trong quá khứ, một loại tiền tệ có thể bị loại bỏ để thay thế cho một loại tiền tệ khác. Nếu kim loại quý của một đồng xu kém tinh khiết đi, thì đồng tiền xu của vương quốc khác có thể được sử dụng để thay thế. Người dùng có thể chọn không tham gia ở một mức độ nào đó. Với USD như là tiền tệ cơ bản toàn cầu, thì không thể từ chối nó, ngay cả khi việc thảm sát toàn diện trong đầu tư khiến mọi người muốn rút lui.

Các nền tảng ngân hàng tập trung sau đó đã được cứu trợ với việc tạo ra nhiều tiền dựa trên vay nợ. Không cần chứng minh giá trị, không chứng minh công việc. Tiền tệ chỉ đơn giản là giảm giá trị chỉ bằng một cái phẩy tay. Các vấn đề tiền tệ tập trung đã trở nên hiển nhiên đối với bất kỳ ai dù có một chút kiến ​​thức về tiền tệ.

Sự thoái hóa niềm tin mới là chưa từng có và gây ra phản ứng chưa từng có. Theo nghĩa đó, đấy là thời điểm thích hợp cho sự đổi mới.

Tiền mã hóa 

Từ sự phẫn nộ và nhu cầu cấp thiết cho thể chế  sự tự do tài chính, người ta đã phát hiện ra rằng các giải pháp của bằng chứng công việc (proof of work) thực sự có thể tạo ra một loại tiền tệ. Một loại tiền tệ có thể được đúc ra từ bản chất giao dịch của tiền tệ, chỉ với sự thuần túy của toán học. Đây là một sự khám phá lại sự thật bí ẩn trong không gian tiền mã hóa mới. Thực sự, toán học luôn ở đó để được sử dụng nhưng vẫn chưa có nhu cầu sử dụng nó. Cho đến khi bong bóng tài chính năm 2007, khi các nền tảng tài chính khai thác người dùng đến mức sụp đổ.

Từ sự cần thiết đó và trí tuệ thiên tài của con người, một Hệ thống tiền mặt mã hóa ngang hàng đã được hình thành. Một cái gì đó ngoài thẻ tiền mặt đơn giản hoặc các loại hình kinh doanh vàng. Và ý tưởng đã được gửi đến một danh sách email (emailing list). Một bản thảo trừu tượng xâu kết một chuỗi các giao thức đã gieo ra những hạt giống.

Một loại tiền tệ giao thức mới có thể tồn tại trong bất kỳ đợt hạn hán nào và lây lan như cỏ dại hoặc cháy rừng. Ba năm trước khi Occupy Wall Street cố gắng truyền tải thông điệp trực tiếp, thì bitcoin đang được các nhà phát triển tạo ra – dường như là một phản ứng trực tiếp cho sự sụp đổ (tài chính). Để tìm ra giải pháp cho vấn đề nổi cộm và cấp bách này.

Các cộng đồng tiền mã hóa, theo nghĩa lãng mạn giống như những pháp sư ngoài vòng pháp luật làm việc chống lại “Hệ thống”. Họ quay trở lại những năm 80 và xa hơn nữa. Vì vậy, sự xuất hiện của một hệ thống giao dịch ngang hàng đã đến trong sự chín muồi. Nó thực sự chỉ là sản phẩm của rất nhiều công việc được thực hiện bởi các thành phần sống ngoài vòng pháp luật trong một thời kỳ dài. Một ý tưởng đã tìm thấy nguồn cội trong các điều kiện hoàn hảo dành cho nó. Và ý tưởng đó quá hoàn hảo đến mức nó không cần nhiều điều kiện như vậy.

Không giống như hạt giống trong đời thực, thông tin lan truyền không cần nhiều thế hệ để nhân giống. Các mã gen của thực tế đòi hỏi thời gian và không gian, và luôn phải cạnh tranh. Thông tin lan truyền chỉ cần sự thật, hoặc một số kết nối cơ bản với toán học khiến nó trở nên đáng tin cậy.

Sách trắng về Bitcoin (Bitcoin White Paper) có thể được sao chép ngay lập tức và vô thời hạn; ngay lập tức nó có sẵn cho bất kỳ ai muốn đọc. Trong khi những người nông dân đang mài dũa những cây lao ném và hành quân đến Occupy (Chiếm) Wall Street, thì blockchain là mật mã hạt nhân được lan truyền cho mọi người kể cả đàn ông, phụ nữ và trẻ em trên trái đất. Một cách miễn phí.

hoặc Chống lại tiền rác.

Dịch từ nguồn